Bestuursrechtelijk gezondheidsrecht

Bestuursrecht is het recht voor, van en tegen de overheid. Het is logisch dat daar apart recht voor bestaat. De overheid is immers veel machtiger dan een gemiddelde burger of rechtspersoon. Veel algemeen bestuursrecht is ook van toepassing in de zorg, omdat de overheid op allerlei fronten en manieren toezicht houdt op deze belangrijke sector. Vergunningen, handhaving, subsidies of boetes in de zorg; dit wordt allemaal beheerst door het algemene bestuursrecht. Omdat de overheid machtiger is dan een arts of ziekenhuis, zijn er waarborgen nodig om zorgverleners te beschermen tegen fouten of machtsmisbruik, naast de bescherming die de patiënt krijgt als kwetsbare consument.

Bestuursprocesrecht

Een belangrijk onderdeel van het bestuursrecht, is het bestuursprocesrecht; hoe verlopen de procedures bij de bestuursrechter in een conflict heeft met de overheid. Overigens kan een dergelijke kwestie uitsluitend aan de bestuursrechter worden voorgelegd, als het gaat om een besluit waar u het niet mee eens bent. Zonder besluit, wordt uw bezwaar niet ontvankelijk verklaard. Het bezwaarschrift wordt meestal behandeld door hetzelfde overheidsonderdeel dat het besluit genomen heeft, zoals een IGJ, ACM, NZa of AP. Eigenlijk is een bezwaarschrift een verzoek om, met aanvullende informatie, nog eens goed te bekijken. Levert dat niets op, dan is de volgende stap de bestuursrechter; daar gaat men in beroep. Als dit ook niets oplevert, kunt u nog in hoger beroep, maar bij welke rechter dat is, hangt af van het onderwerp. Mogelijk moet u naar de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State, mogelijk moet u naar de Centrale Raad van Beroep. Gelukkig schrijft het bestuursrecht voor dat moet aangegeven door het bestuursorgaan of de rechtbank, waar u heen moet als u het niet eens bent met een besluit of uitspraak, en binnen welke termijn. Een relatief nieuwe ontwikkeling in het bestuursprocesrecht, is het verzoek aan de rechter om prejudiciële vragen te stellen in Brussel over de juiste uitleg van Europese regelgeving.

Handhaving en vergunningen

Handhaving betreft al die regels, waarbij de overheid toezicht houdt, en vervolgens iemand dwingt (een burger, arts of zorgverlener) om zich aan bepaalde regels of besluiten te houden. Vanwege de dwang en de vergaande consequenties die dat kan hebben, is het belangrijk dat vaststaat hoe ver de overheid precies mag gaan. Bij vergunningen gaat het om zaken waarvan de overheid vindt dat het uitsluitend op bepaalde plekken mag, of alleen onder bepaalde voorwaarden. Daarvoor is de vergunning uitgevonden; het mag niet, tenzij de overheid zegt dat het wel mag. Zo kan bijvoorbeeld uitvoering worden gegeven aan regels van brandveiligheid, of bestemmingsplannen. Ook de BIG-registratie is een soort vergunning. De boom in de ziekenhuistuin kan in de weg staan. Maar als iedereen maar zijn bomen omhakt, is het totale resultaat onwenselijk. Men dient dus een vergunning aan te vragen voor het omhakken van de eigen boom. Vergunningen kunnen onterecht geweigerd worden, of juist onterecht verleend. En zelfs als iets terecht is, kunnen de financiële consequenties van het intrekken van een vergunning zo groot zijn, dat die toch in elk geval deels gecompenseerd hadden moeten worden.

Bijstand van iemand die het systeem kent

Juist om maximale toegang tot de bestuursrechter te garanderen en zo de macht van de overheid te beperken en te controleren, heeft men bij bestuurlijke procedures geen advocaat nodig. Dat scheelt geld. Echter, vaak is het toch verstandig om bijstand te vragen van iemand die het systeem kent. Als u niet ontvankelijk verklaard bent in uw bezwaar omdat er geen besluit is genomen, dan zal een advocaat u adviseren of het mogelijk is om een besluit uit te lokken, door bijvoorbeeld een aanvraag in te dienen, of te verzoeken om handhaving. Besluiten om pas in een latere fase een advocaat in te schakelen, draagt ook risico’s in zich, want het is in hoger beroep niet altijd toegestaan om nog nieuwe beroepsgronden in te dienen. Bijstand van een advocaat kan ook nodig zijn, als de zorginstelling zelf juist een overheidsorganisatie is. Zo is het LUMC een publiekrechtelijke rechtspersoon, die zich dus aan onder meer de Wet Open Overheid dient te houden. Wanneer niet duidelijk is hoeveel er geopenbaard mag of moet worden, kan hulp nodig zijn. Mr. Vlieger geeft niet alleen antwoord op de inhoudelijke vragen, maar adviseert ook eerlijk of u haar wel nodig heeft.